چند نکته در نگارش پایان‌نامه‌های ریاضی و جلسه دفاعیه
در نوشتار اخیر قصد داریم چند نکته که در نگارش پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‌های دکتری در رشته‌های مختلف ریاضی به کار گرفته می‌شود را به صورت خیلی مختصر بنویسیم.
1- اسامی خاص، یعنی اسامی ریاضی‌دانان به صورت انگلیسی حتما باید در اولین صفحه‌ای که در پایان‌نامه ظاهر می‌گردند، به صورت پاورقی نوشته شوند. از نوشتن پاورقی در چکیده خودداری کنید.
2- هر فصل با یک توضیح درباره تاریخچه، مقدمات و تعاریف قبلی آغاز گردد. برای آغاز فصل از تعریف و قضایای اصلی شروع نکنید.
3- خوب است که قبل از نوشتن هر قضیه، یک خط در مورد فایده و کاربرد آن قضیه بنویسیم. این باعث می‌گردد خواننده در آینده کاملا با نحوه برخورد شما با مسئله آشنا شود و بهتر خط سیر فکری کار را بفهمد.
4- در پایان‌نامه‌های فارسی کافی است که فقط واژه‌نامه فارسی به انگلیسی را بنویسیم و نیاز به نوشتن واژه‌نامه انگلیسی به فارسی نیست.
5- قضایایی را که در فصل اول می‌نویسید، نیازی به اثبات ندارند، تنها مرجع مناسب را برای آن بنویسید، اما حتما اثبات و یا حداقل یک طرح کلی از اثبات آنها را بدانید که اگر در جلسه دفاع مطرح شد، بتوانید پاسخ مناسب را بدهید.
6- حتما در مورد قضایای اصلی و کلیدی و اثبات آنها قبل از دفاع از استاد راهنما و یا مشاوران خود تائیدیه بگیرید که در جلسه دفاع گرفتار سئوالات وابهامات داوران نشوید. اگر این اتفاق بیافتد و شما از استاد تائید لازم را گرفته باشید، ایشان خود به دفاع و حمایت از شما در جلسه خواهند پرداخت، در غیر این‌صورت ایشان شما را متهم خواهد نمود.
7- به طور کلی در جلسه دفاع سئوالات خیلی تخصصی از مقاله‌ایی که کار کردید و یا اثبات قضایای اصلی مطرح نمی‌شود، مگر اینکه داور شما شخص دقیق و ریز‌بینی باشد و کل پایان‌نامه را مطالعه کرده باشد که این روزها بعید است چنین داوری موجود باشد. در نتیجه، به احتمال بسیار زیاد از شما فقط سئوالاتی کلی راجع به تعاریف اصلی در فصل اول و یک سری تعاریف اصلی مقاله‌تان می‌شود، پس حتما به تعاریف اصلی مسلط باشید. اگر با مِن‌مِن کردن نتوانید به یک یا دو سئوال داور در این مورد پاسخ دهید، یک دید کلی منفی در مورد شما پیش خواهد آمد و تمام زحماتتان در زمینه قضایای اصلی مقاله و پایان‌نامه که متحمل شده‌اید زیر سئوال می‌رود.
8- به عقیده بنده برای جلسه دفاعیه، بین 5 الی 7 دقیقه راجع به کار اصلی خودتان یک توضیحاتی کلی از لحاظ تاریخی و کارهای قبلی بدهید. به مدت 10 الی 12 دقیقه تعاریف مقدماتی و ابزارهای لازم در فصل اول را ذکر کنید و در پایان 15 دقیقه راجع به کارهای اصلی فقط با ذکر صورت قضایا و یک طرح کلی از اثبات آنها (در صورت صلاح‌دید خودتان و استاد راهنما)، سخنرانی خود را به پایان برسانید. اگر تمایل داشتید تقدیر و تشکر را بعد از پایان این سخنرانی انجام دهید و یا بعد از اتمام سئوالات داوران به تقدیر و تشکر بپردازید. پس خیلی جلسه را طولانی نکنید، نه وقت خودتان را بگیرید و نه وقت داوران را، مختصر، مفید و با چهارچوب مشخص، همین.
تمام شد، شما مدرک ارشناسی ارشد (و یا مدرک دکتری تخصصی) خود را گرفتید. حالا بنشینید و بیاندیشید که در ادامه راه زندگی چه باید کنید. مجدد ادامه تحصیل (دکتری و یا پسادکتری) و یا کار و … ، بهرحال خداوند همراهتان باد.
محمد فزونی
دانشگاه گنبدکاووس
آیا در خصوص نگارش پایان‌نامه و امورات مرتبط با آن سؤالی دارید؟
